ENCE e o Estado de Dereito

O Tribunal Supremo (TS) non é unha segunda ou terceira instancia, senón o órgano xudicial que, na orde contencioso-administrativa, unifica a interpretación xurisprudencial do Dereito Administrativo estatal. Xa que logo, só admite para trámite os recursos que teñan un interese casacional, é decir, os que requiran unificar esa xurisprudencia para acadarmos a seguranza xurídica que esixe o Estado de Dereito. Neste sentido, é moi reiterada a doutrina do TS limitando a admisión da casación só para resolver problemas xerais vencellados con esa seguranza xurídica e non pretensións particulares, por máis que estas sexan lexítimas e poidan atinxir a moitas persoas.
Non coñecemos aínda nin o texto da sentenza que estimou determinados recursos de casación contra as sentenzas da chamada “Audiencia Nacional” que anularon a prórroga que o Goberno Rajoy outorgara a ENCE estando en funcións para seguir a ocupar dominio público marítimo-terrestre na ría pontevedresa nin o do voto particular que anunciou contra dela a maxistrada Ángeles Huet de Sande. Mais si podemos criticar xa algúns elementos da mesma.
Para comezarmos pola propia admisión para trámite, acordada en febreiro de 2022, onde se xustifica esta admisión na trascendencia económica e social da prórroga da concesión obxecto de recurso que “genera empleos directos e indirectos a más de cinco mil personas…”. Mais o TS tennos dito ducias de veces que a afectación de intereses persoais non determina un interese casacional que só se atopa na necesidade de unificar por mor da seguranza xurídica a aplicación da lei. Como na Animal Farm de George Orwell, todos somos iguais, mais algúns sonlles más iguais ca outros. Os empregos directos na factoría de Lourizán non chegan a 200. Canto ao emprego nas oficinas xerais terían que se manter onde queira que se translade a actividade industrial, por se desenvolver a respecto da xestión da cadea produtiva o mesmo que o emprego indirecto (transporte, explotación forestal, etc.).
Por outra banda, o artigo 32.1 da Lei de Costas só autoriza a ocupación do dominio público marítimo-terrestre para actividades que, pola súa natureza, non poidan ter outra ubicación. E resulta que a de Lourizán é a única celulosa no Estado ubicada nesta clase de dominio público, polo que non require desa ubicación por natureza e pode ser transladada a calquera lugar con auga dispoñíbel abonda e dotado de liñas de alta tensión.
Velaí que a confianza no Estado de Dereito sufra con esta clase de decisións. Seguiremos, pois, debullando esta análise nas vindeiras semanas.

Nin rebelión, nin sedición nin malversación

No Estado de Dereito só poden ser castigadas penalmente condutas previamente consideradas delicto e estas condutas non poden ser obxecto de interpretación extensiva. Neste senso, existiu o delicto de declarar a independencia de parte do territorio do Estado por medios non violentos, mais desapareceu en 1995 coa aprobación do Código Belloch. Tamén existiu uns anos o delicto de convocatoria dun referéndum ilegal, imposto pola maioría absoluta do PP na época do aznarato, mais desapareceu na primeira lexislatura de Zapatero. Nin unha nin outra conduta son delictivas.
Co Código Penal vixente na man, non pode existir delicto de rebelión porque non existe a violencia física que esixe o seu artigo 472.5. Violencia física que é tan consubstancial ao delicto que o artigo 479 regula o requirimento aos rebeldes que aínda non abrisen fogo. O Tribunal Superior de Schleswig Holstein viuno claro e calquera xuíz honrado e preparado ha velo coa mesma claridade.
Tampouco existe unha sedición que tamén esixe a violencia do alzamento público e “tumultuario”, é dicir a utilización planificada para fins políticos de continuadas desordes públicas. A xurisprudencia do propio Tribunal Supremo –TS– español (até de agora, dende agora sabe Deus) define a sedición como unha rebelión en pequeno, de fins máis concretas, sempre violenta.
E tampouco existe delicto de malversación. A Interventora Xeral da Generalitat certificou a plena legalidade de todos os gastos do orzamento do 2017 e o Ministro de Facenda vén de ratificar a devandita legalidade. E este argumento é definitivo. Cómpre lembrar que o Ministro de Facenda controla totalmente a Facenda catalá dende o 28 de outubro e xa a controlaba parcialmente dende o 17 de setembro. Agora algúns inventores do Dereito Penal din que tamén se pode malversar alugando locais para mitins. Argumento ben choqueiro que faría rir se as circunstancias non fosen tan dramáticas.
E son tan dramáticas porque nas Salas do Penal do TS e da Audiencia Nacional estase a aplicar un Dereito Penal do Inimigo á turca que inventa ao seu xeito as condutas constitutivas de delicto, ao tempo de inventar as normas da competencia dos propios Tribunais. Velaí porque tantas persoas, na Catalunya, na Galicia e na Europa toda, perceban que o que está en risco son o Estado de Dereito, os dereitos fundamentais e a democracia.

Menos Estado de Dereito

Semella que o núcleo duro do establishment español (que integra, dende logo, aos maxistrados dos Tribunais Supremo e Constitucional e ás directivas dos partidos do tripartito do 155) acredita que para defender a unidade de España cómpre limitar, reducir ou mesmo desmontar o Estado de Dereito.
A decisión do maxistrado Llarena denegándolle a Jordi Sánchez a autorización para concorrer ao pleno da súa investidura como candidato a presidir a Generalitat vulnera o dereito constitucional de sufraxio e atenta contra o principio de autogoberno parlamentario. Pois Jordi Sánchez foi aceptado como candidato, elixido pola cidadanía catalá como deputado e proposto polo president do Parlament como candidato á presidencia. Desta volta, para máis, trátase dun candidato que non está inhabilitado e que está ao dispor do Tribunal. Que razóns hai para rexeitar esta proposta? Seica evitar unha suposta reiteración delictiva no comportamento de Jordi Sánchez. E saben cal é este suposto risco, segundo Llarena? Saír elixido deputado pola candidatura de Junts per Catalunya.
Este novo golpe ao Estado de Dereito únese ao golpe do 155, que disolveu un Parlamento e cesou un Goberno cando a Constitución só permitía concretas medidas de intervención. Á insólita falla de decisión até de agora polo Constitucional a respecto da admisión a trámite do recurso interposto polo Goberno do Estado (contra a ditame unánime do Consello de Estado) contra o pleno da investidura de Puigdemont, anterior candidato. Á invención dun delicto de rebelión sen violencia, contra a definición do tipo penal de rebelión do Código Penal. Á imposición dunha medida cautelar de prisión absolutamente desproporcionada e arbitraria. A moitas outras condutas incríbeis hai só oito meses, que derrogaron na práctica a garantía do autogoberno das nacionalidades e as garantías dos dereitos individuais.
Desmontar o Estado de Dereito non é doadamente reversíbel. Deteriora e deteriorará a convivencia social, a democracia e as liberdades, reforzando o autoritarismo da España uninacional do “a por ellos”.

A arrincadeira: ecos do 8-M
As mobilizacións do 8-M marcarán un antes e un despois. As mulleres dixeron que abonda xa de discriminacións, fenda salarial e violencia machista e que cumpren medidas estruturais urxentes e novas políticas públicas.

Un tribunal de parte

Puigdemont foi elixido deputado o 21-D e, xa que logo, pode legalmente ser candidato a presidir a Generalitat. O presidente do Parlament nomeouno atendendo a que os tres grupos soberanistas xuntan a maioría absoluta (70 sobre 135 deputados) e manifestaron a súa disposición para elixilo.
Os partidos unionistas non asumiron o resultado electoral e apoian o Goberno Rajoy na súa obsesión por evitar a investidura de Puigdemont. E velaí o despropósito de presentar un recurso de inconstitucionalidade contra os actos da Presidencia do Parlament nomeándoo candidato e convocando para o martes 30 o pleno para o debate de investidura. Buscábase, a medio dunha fraude de lei, o efecto suspensivo que teñen todos os recursos do Goberno do Estado contra leis e disposicións autonómicas. Mais o Consello de Estado, máximo órgano xurídico-consultivo do Goberno central, ditaminou por unanimidade a improcedencia legal deste recurso. A tese central deste ditame é que non se pode recorrer o que aínda non sucedeu, doutrina establecida polo propio Tribunal Constitucional (TC) cando rexeitou o recurso do Goberno Aznar contra a aprobación polo Parlamento vasco da reforma do Estatuto coñecida como “Plan Ibarretxe”.
Os letrados do TC e o maxistrado relator concordaron co Consello de Estado na inadmisibilidade do recurso. Mais razóns políticas e non xurídicas levaron ao Pleno do TC a descoñecer a súa propia doutrina, adiar a decisión sobre a admisión a trámite e adoptar sen escoitar ao Parlament medidas cautelarísimas que ninguén pediu, polas que se prohíbe o voto delegado dos deputados exiliados e o debate en ausencia física de Puigdemont, que poderá comparecer só se é autorizado para o efecto polo maxistrado instrutor do Tribunal Supremo.
O TC adoptou unha decisión parcial e política, no canto de xurídica. A prestixiosa axencia Eurointelligence nos fala do paradoxo de destruír a Constitución para salvala. O profesor Carlos Amoedo (UDC) fala de “decisionismo schmittiano” pondo o foco na aprobación polo TC de medidas propias dun estado de excepción non declarado. E o avogado catalán Andreu Van der Eyden propón con evidente retranca que “quiten xa o Dereito Constitucional dos plans de estudo e así imos todos ao bar”.
Concordo co profesor Amoedo. Veñen malos tempos para o Estado de Dereito.

A creba do Estado de Dereito

A intromisión do Goberno do Estado na administración xudicial está a pór en risco a meirande parte dos controis que nos recoñecen como un Estado democrático de dereito. Intromisión que ten a súa orixe no outorgamento cidadán (novembro 2011) dunha maioría absoluta nas dúas Cámaras estatais, que lle dan ao PP o control dos Poderes lexislativo e executivo estatais. E nos graves defectos da regulación xerada polo PSOE e PP no tempo desque aprobaron a Constitución.
Este control determina que a maioría que apoia ao Goberno do Estado elixa indirectamente unha maioría absoluta do Tribunal Constitucional (TC). Isto quere dicir que as leis aprobadas pola maioría absoluta do Parlamento estatal van ser controladas canto á súa constitucionalidade por ese TC indirectamente nomeado por Rajoy e que fixa unilateralmente a súa axenda. Adiantando as cuestións que interesan (Catalunya, por exemplo) e adiando as que non conveñen (lei de taxas). Polo mesmo, os recursos de inconstitucionalidade contra leis autonómicas van ser decididos por un árbitro caseiro, case sempre favorábel aos intereses centralistas, pois que o Executivo estatal nomea indirectamente ao TC.
Mais este control falla tamén no que atinxe ao control da normativa regulamentaria e da actividade administrativa. As taxas limitan substancialmente o acceso á xustiza e, xa que logo, o control da legalidade da actividade administrativa. E o Goberno do Estado nomea indirectamente unha maioría absoluta do Consello Xeral do Poder Xudicial (CXPX), órgano de goberno dos xuíces que determinan os maxistrados que chegan ao Tribunal Supremo (TS) e á Audiencia Nacional (AN), que son os que levan a meirande parte do control real da actuación regulamentaria e político-administrativa do Goberno do Estado. Si, acertaron vostedes. Controlan indirectamente aos que lles controlan.
Velaí que sexa urxente unha fonda reforma, quizais constitucional, que garanta a independencia da xustiza, hoxe reducida aos níveis de Xulgados, Audiencias e, parcialmente, Tribunais Superiores. No caso da Galicia cumpriría, ademais, vincular a xustiza ao noso sistema de autogoberno e facela rematar a todos os efectos no TSXG.