A nosa historia, a nosa memoria

Nos últimos tempos asistimos a un revisionismo histórico desenvolvido de xeito sobranceiro, malia que non exclusivo, por persoas, entidades e correntes de pensamento vencelladas á extrema dereita. Este revisionismo diríxese basicamente a reivindicar: i) a multisecularidade da nación española que seica dataría da época romana e atoparía a expresión da súa unidade no Reino visigodo, ii) a negación da singularidade nacional galega, pois que Galicia na Idade Media sería unha simple parte do Reino asturleonés e iii) a Coroa de Castela seica desenvolveu un grande labor de evanxelización e civilización na América Latina, resgatando as súas poboacións da disfuncionalidade, do atraso e da barbarie dos dirixentes das civilizacións precolombinas.
Seica son as mesmas persoas que rexeitan como adoutrinamento as conclusións científicas a respecto da nosa historia, como rexeitan tamén as que contan a historia catalá, vasca ou canaria. Ou a de Corsica, Catalunya Nord ou Bretaña a respecto da República francesa e as de Gales, Irlanda e Escocia a respecto do Reino Unido. No noso caso, a historia apréndenos que Gallaecia se constituíu no século III como provincia romana con tres conventos, lucense (a Galicia actual), bracarense (norte de Portugal) e asturicense (Asturies e León actuais), que Gallaecia constituíu, desde a unión sueva e galego-romana o primeiro “regnum” da Europa e que o Reino de Galicia foi sempre, até 1230, a parte sobranceira do Estado cristián occidental, sendo Compostela o seu centro político e cultural, a Catedral e o Pórtico da Gloria as súas manifestacións artísticas senlleiras, o camiño xacobeo a súa epopea e as cidades costeiras fundadas polos reis de Galicia Fernando II e Afonso VIII (A Coruña, Noia, Baiona e Betanzos) a expresión da súa independencia política, apostando estratexicamente polas conexións atlánticas e europeas. As que salientan a “doma e castración do Reino de Galicia” dos Reis Católicos, que contou o licenciado Zurita, como labor unificador e pacificador, no canto de salientar a súa represión colonizante que subordinou e tentou anular a nosa lingua, cultura, Dereito e institucións.
Son as entidades e correntes que agachan que a Xunta Superior do Reino de Galicia constituíra un goberno provisional independente entre 1808-1809, armando exército e achegando embaixada a Londres, e que a revolución de 1846 non foi un pronunciamento, senón un movemento galeguista, liberal e demócrata. Que a perda para a Coroa española de Cuba (1898) para Galicia constituíu unha grande oportunidade de repatriación de capitais que se investiron na súa industrialización, desenvolvida con grande suceso no primeiro terzo do século XX, de xeito que Galicia era no 1936 un país con grandes perspectivas de prosperidade e desenvolvemento, que foron tronzadas polo franquismo.
Son as que agachan que hoxe Galicia sexa un país de alta e non compensada recadación fiscal estatal, malia o empobrecemento xerado pola dependencia política inducida e pola espoliación da nosa enerxía e recursos naturais. E, en último de contas, son as que agachan tamén que a nosa memoria do 1936 e seguintes non é de guerra, senón de asañada e sanguenta represión o espolio patrimonial, aínda non reparado, de milleiros.

Alba de Compostela

“…Hoxe as campás de Compostela anuncian algo máis que unha festa litúrxica no interior da Catedral…hoxe as campás de Compostela…anuncian unha festa étnica…”
Afonso Rodríguez Castelao, “Alba de Gloria”.

A chamada “Ofrenda Nacional (sic) al Apóstol Santiago” con constituír tamén un acto nidiamente litúrxico, é dicir confesional, non xurdiu dunha iniciativa da Igrexa compostelá nin das peregrinacións da Europa toda. Tampouco ten as súas raigames naqueles reis de Galicia (Afonso VII, Fernando II e Afonso VIII) que fixeron a Catedral o seu Pórtico da Gloria nin nace dos Camiños Xacobeos. Non. Nace dunha decisión adoptada no 1643 pola Monarquía castelá-hispánica, no tempo de El Rei Filipe IV de Habsburg, que enfrontaba unha dupla guerra da independencia contra o Principat catalá e o reino de Portugal, xeradas pola política centralizadora e procastelá do seu valido, o conde-duque de Olivares. A devandita Ofrenda constitúe, pois, a expresión dunha asunción pola Monarquía castelá do referente do Santiago guerreiro para xustificar unha política militarizada moi concreta e, desde logo, allea á prosperidade e intereses de Galicia e á potenciación do Apóstolo como referente de paz e de convivencia europea.
Neste contexto (maximizado polo xorne claramente partidista da tripla ofrenda do actual rei Filipe VI nos anos 2020, 2021 e 2022), que a alcaldesa da capital de Galicia concorrese a un acto litúrxico desta clase significaba non só rachar a neutralidade do Estado aconfesional senón mesmo validar implicitamente o sentido restauracionista dun acto que reflicte un nacional-catolicismo claramente oposto á plurinacionalidade do Estado e ao recoñecemento nacional da Galicia que construíu Compostela e a súa Catedral.
Mais o principal acerto da alcaldesa foi transcender esta institucionalidade neutral para deseñar unha Festa (moito máis cívica que étnica) de Santiago para Santiago. Unha Alba de Compostela que reivindicase atender a propia cidade desde a propia cidade, no contexto dunha sociedade civil moderna, vizosa, solidaria e que olla ao futuro, recoñecéndose esencialmente como capital do País do que xurdiu e que a fixo como é: a Compostela de Galicia.
Unha sociedade civil que fai cidade desde os barrios, deporte, patrimonio cultural e desenvolvemento de actividades económicas e profesionais, cun meirande protagonismo feminino e no que a propia Igrexa compostelá (dirixida por un novo arcebispo que semella coñecer mellor que os anteriores o País, a sociedade e máis os tempos) ha ter o seu lugar sobranceiro.
Desta volta a cidadanía, malia o balbordo xerado polo PP, PSdeG e algún voceiro mediático, semella que conectou coa mensaxe da súa alcaldesa, alicerzado no respecto, no pluralismo, no sentido cívico de cidade e na galeguidade.

Supremacistas

Desde o aznarato (1996-2004) abrollou no Madrid político e mediático un fenómeno supremacista de amplas e plurais manifestacións repenicadas en menor medida nas nacións e territorios do Estado. Fenómeno supremacista que conecta coa ideoloxía dominante da España franquista e, máis atrás na historia, conecta co mainstream españolista de raigame castelá que estruturou dende a chegada dos Borbóns e aínda máis dende a xeralización da educación (Lei Moyano, 1851) a linguaxe dominante na identificación e comprensión da España como Estado e tentou definir desde aquela o que tiñamos que pensar e sentir.
Segundo esta corrente que arestora dá a batalla cultural non debe haber máis lingua española de uso xeral na Galicia que o castelán. O galego, como moito, ha ser unha curiosidade etnográfica ou folklórica que non pode ser esixido para os aspirantes á docencia e emprego público. A galeguidade non constituiría identidade nin cidadanía de seu, senón simple adxectivación xeográfica. A liberdade e igualdade das persoas no Estado español seica dependería de sermos unha única nación española cunha única lingua e unha única cultura. Velaí o seu xorne iliberal, ao xeito dos fundamentalismos chauvinistas ruso, polaco ou húngaro arestora gobernantes.
Este supremacismo tenta dominar os contidos da historiografía e educación, no ronsel dunha España supostamente existente como nación de seu desde hai 500, cando non desde hai 2000 anos.Velaí o ferreño rexeitamento á realidade histórica do Reino de Galicia como “regnum” máis antigo da Europa (século V), teimando en salientar un reino astur e despois asturleonés que non existiu senón como periferia do grande reino de Galicia dos reis Afonso VII, Afonso VIII e Fernando que explica o camiño de Santiago, as vilas marítimas de Baiona, Noia, Betanzos, A Coruña ou Viveiro e a Catedral compostelá co seu marabilloso Pórtico da Gloria.
Mais as arelas deste supremacismo son, sobre todo, económicas. Porque a negación de Galicia como país de noso permítelles impornos roles subsidiarios -cando non coloniais- no que atinxe a actividades empresariais que outros non queren por xerar custos ambientais e prexudicar actividades empresariais ben máis rendíbeis para as veciñanzas afectadas. Velaí a actual enxurrada de autorizacións de parques eólicos e a eucaliptización do País da man dunha ENCE ancorada polo deep state na ría de Pontevedra. Porque desde a perspectiva dunha España única na que Galicia non ten existencia política nin autogoberno real somos só un 5,5% do PIB e un 5,1% da poboación, polo que son prescindíbeis para esa España alicerces da nosa economía como a construción naval, sector mar-industria ou agrogandería, mentres infraestruturas para nós fulcrais como o AVE a Portugal ou o corredor europeo de mercadorías non encaixan na radialidade das comunicacións que deriva desta ideoloxía supremacista.
O supremacismo non só ameaza a nosa identidade. Ameaza o noso benestar.

Nome(obrigatorio)

Correo-e(obrigatorio)

Sitio web

Mensaxe

Enviar

Δ

¿Deja el 12 octubre un relato cargado de supremacismo y extremismo?

La derecha extrema del PP y la extrema derecha de Vox se han rearmado con un relato del 12 de octubre lleno de supremacismo español y falto de rigor histórico, mientras el Estado español sigue celebrando su fiesta civil exclusivamente mediante la demostración de fuerza militar.
Somos millones los ciudadanos del Estado que no nos sentimos españoles y que, quizás, en algún momento de nuestras vidas, se nos pudo ganar para una convivencia plurinacional.
Pero lo cierto es que el Estado español, a lo largo de los 43-45 años transcurridos desde la transición, solo ha demostrado una única manera de concebir España: la uninacional castellana, que es, además, la que conviene a sus élites extractivas, presentes en la Monarquía borbónica desde primeros del siglo XVIII, presentes -omnipresentes- desde Felipe V a Felipe VI, pasando por Franco y Juan Carlos I.

El mensaje habitual del 12-O
Un año más, hemos asistido a una “fiesta nacional española” construida en torno a una fecha que conmemora una historia de conquista, sometimiento y colonización, por la que en numerosas ocasiones tanto los pueblos indígenas americanos, como sus dirigentes políticos y sociales, desde López Obrador hasta Evo Morales, pasando por el papa Francisco y por muchos de los mejores autores literarios en lengua castellana del siglo XX, han exigido unas disculpas nunca comunicadas por la Monarquía borbónica o por los sucesivos gobiernos del Estado. Claro es que España nunca ha pedido tampoco disculpas por la atroz represión sufrida por el País Valenciano, Aragón, Catalunya y les Illes (respectivamente desde 1707, 1711, 1714 y 1716) ni tampoco por la doma e castración do reino de Galicia (desde 1480) o por la represión vasca posterior a las guerras de 1833-1840 y 1872-1876.
Una vez más, el Estado no celebra su fiesta civil con demostraciones populares, culturales, recreativas, gastronómicas, familiares o deportivas ni con celebraciones de masas, sino con un costoso desfile militar. La España de 2021, gobernada por la coalición de las izquierdas estatales PSOE-Unidas Podemos-En Comù Podem-Galicia en Común, sólo sabe reivindicarse y mostrarse al mundo desde la demostración de la fuerza bruta militar. Lástima que este año la Patrulla Águila (que invadió los cielos de Santiago de Compostela el pasado 25-Xullo con su humareda roja y gualda, en clara provocación frente a las 25.000 personas de la habitual manifestación soberanista del BNG) haya pintado sorpresivamente Madrid con los colores de la bandera republicana. Miren vds, parece que hay personas infiltradas en todos los sitios.

La derecha unionista quiere ganar la batalla del relato
Pero este año hemos asistido a mensajes desde la derecha extrema del PP y desde la extrema derecha de Vox que avanzan un salto cualitativo respecto del mensaje de siempre.
En las recientes convenciones del PP y de Vox y en otros eventos inmediatos tanto Aznar, como Díaz Ayuso, Esperanza Aguirre o Aleix Vidal-Quadras han defendido un relato supremacista y extremista respecto, tanto de la monarquía y constitución españolas, como del proceso de conquista y colonización americanas, equiparando las reivindicaciones indigenistas americanas con los soberanismos catalán, vasco o gallego. Equiparando como realidades enemigas tanto la identidad de los pueblos de América como la de las naciones sucesivamente sometidas por la fuerza bruta (1476-80 Galicia, 1707 País Valencià, 1714 Catalunya, 1833-1840 Euskadi y Nafarroa) y progresivamente minorizadas por la Monarquía castellana, después borbónica.

La izquierda española no tiene un relato alternativo
Desgraciadamente la izquierda española no tiene -ni tuvo- relato alternativo al histórico-identitario-territorial de la derecha española. Disculpen, si es posible que defiendan un relato alternativo (y hacen bien) en lo referente a la colonización americana, porque siempre han demostrado preocuparse más por la salud y el futuro del quechua, aymana o swahili que por el del catalán, euskera y gallego. Pero el relato que no han confrontado nunca en su vida es el de la supuesta existencia de una nación española de 500 años de duración, el que niega que Catalunya constituyó el pal de paller de la Corona confederal catalano-aragonesa, conquistando Córcega, Cerdeña, Sicilia y parte de Grecia, mientras su comercio dominaba el Mediterráneo, con consulados abiertos en toda el área. O el que niega que el reino de Pamplona, fundado por Eneko Aritza, era un reino euskaldun que constituyó la primera potencia de la península ibérica en la primera mitad del siglo XI. O que niega que el reino suevo de Galicia (siglo VI) fue el primer regnum de la Europa posterior al Imperio Romano y que el reino de Galicia y León de Afonso VII, en la primera mitad del siglo XII y de Afonso VIII y Fernando II (1158-1230) tenía su núcleo central en Compostela, siendo el Pórtico da Gloria la cristalización de esta época dorada, que acaba con la unión personal del Reino de Galicia con el de Castilla bajo Fernando III, en 1230.

Relatos nacionales contra el supremacismo borbónico-unionista
Por ello es necesario constatar que la derecha española está ya en modo “guerra cultural” y que va a dar la batalla en la escuela, en la Universidad, en la empresa, en las redes sociales, en los medios digitales e impresos y en las TV y radios. Y frente a este río de lava tóxica es necesario fortalecer y afinar los relatos que expliquen la historia de nuestras naciones (catalana, gallega o vasca), el carácter democrático y no agresivo de nuestros soberanismos y la capacidad de los mismos para integrar, de modo transversal, a casi todas las personas, también a aquellos para quienes la religión católica, la escuela concertada o los valores familiares tradicionales constituyan una referencia de vida. O a aquellos que confíen en reformas económicas transformadoras que avancen en una convivencia mucho más igualitaria o exijan construir una convivencia en las que la igualdad entre hombres y mujeres y la integración de pleno derecho de los colectivos LGTBI sean políticas transversales rectoras de la acción, tanto de gobierno como de oposición.
Desde el soberanismo catalán, vasco, gallego o valenciano la reivindicación de la unidad europea (quizás, casi seguro, de otra unidad europea), de los valores liberales y democráticos, de un claro espíritu de tolerancia y acogida, deben servir para demostrar que hay otro camino frente al camino supremacista, excluyente y extremista que ha elegido la derecha unionista española y que no es capaz ni de frenar -ni siquiera de criticar en el ámbito de las ideas- la izquierda española.

Que non rouben a nosa Historia

A pluralidade das Españas medievais foi teimudamente combatida dende a doma e castración de Galicia pola Raíña Católica e, nomeadamente, dende a recepción do centralismo borbónico de raigame francesa. Velaí unha historiografía española deturpada, que nega as realidades nacionais históricas: a galega, a euskalduna na súa dualidade navarro-biscaíña e a catalá.
Cinguíndonos ao noso, na provincia romana da Gallaecia abrollou no 411 o primeiro reino europeo baixo a dinastía sueva. Este reino chegou ocupar a metade da Península Ibérica, mais foi derrotado pols visigodos no 585. Porén, mantivo a súa autonomía até a invasión arábigobereber do 711 e constituíu o alicerce do grande reino de Galicia, o reino cristián occidental. Para os historiadores e navegantes europeos e musulmáns entre os séculos IX e XII a Península Ibérica dividíase entre a cristiá Gallaecia e a moura Spania.
Nos 1128-1137 o condado de Portugal separouse e, ao longo destes mesmos anos, Asturies e León foron emerxendo como realidades diferentes da vella Galicia, que viviría a súa idade de ouro no século XII e na primeira metade do XIII, cos seus grandes reis Fernando II (o rei do Pórtico da Gloria, que reinou nos 1157-1188) e Afonso VIII (1188-1230), fundador d`A Coruña, Betanzos, Viveiro, Baiona e Noia, e que abriu a catedral compostelá, faro da Europa toda, no 1211.
No 1230 o reino de Galicia pasou ao fillo do Afonso VIII, Fernando III, e Galicia esmoreceu, malia que se mantivo independente de feito até a doma e castración isabelina (1479-1490) e tentou varias veces (1296, 1345, 1479) a independencia total cunha nova dinastía real, tentando, quer a reunificación con Portugal, quer o achegamento á sempre próxima Britania.
No 1479-1486 a Raíña Católica esmagou a resistencia do País e someteuno brutalmente. Da fin do XV-primeiros do XVI até 1833 o Reino de Galicia constituiría unha provincia da Coroa castelá, de definida personalidade e con limitada autonomía. Despois, o Borbón dividiu Galicia nas catro provincias, como Murguía dicía que fixeran os romanos coa túnica de Xesús Cristo.
Pois xa ven. Esta historia real foinos agachada no colexio e segue a selo na sinaléctica da Catedral compostelá, que agocha a presenza nos seus muros dos restos dos Reis de Galicia.
Hai quen fala dende Madrid de evitar o adoutrinamento no estudo da Historia. Adoutrinamento foi o que sofrimos coa negación da nosa Historia moitas xeracións de estudantes na nosa Galicia.

Claves da Marea Atlántica, nunha Coruña liberal, democrática, galeguista e solidaria

Coa elección de Xulio Ferreiro como alcalde d’A Coruña recupérase ese proxecto de cidade liberal, democrática, solidaria e galeguista que presidiu Coruña noutros intres da súa historia, como a alcaldía de Domingos Merino (1979-1981) ou o entendemento de galeguistas e republicanos nos primeiros anos 20 do século XX ou na II República. Unha Coruña esta pouco coñecida mesmo para moitos dos nosos concidadáns galegos, que gravaron os estereotipos sementados nos tempos do franquismo e do vazquismo.
Xulio Ferreiro foi investido alcalde da Coruña cos votos da Marea Atlántica (dez concelleiros), PSOE (seis) e BNG (unha) e os votos en contra dos dez concelleiros do PP. No seu primeiro discurso, o novo alcalde quixo lembrar os días augurais da democracia municipal coruñesa, cando na primavera de 1979 o nacionalista Domingos Merino fora investido como primeiro alcalde democrático despois da longa noite de pedra do franquismo. Entón Merino dixera estas mesmas verbas: “hoxe é un día alegre e histórico para A Coruña”, salientando a remuda histórica que aquela primeira elección municipal supuxo naquel concello, secuestrado á vontade popular dende que o 21 de xullo de 1936 o capitán Fuciños, nomeado delegado municipal dos sublevados, destituíra ao alcalde republicano Alfredo Suárez Ferrín, que sería fusilado o 31 de agosto daquel desgrazado verán.
Para entendermos na súa verdadeira dimensión a singularidade da Marea Atlántica e a conexión de Xulio Ferreiro coa tradición galeguista, democrática e solidaria coruñesa cómpre lembrarmos algúns apuntamentos históricos que non se adoitan coñecer en amplos sectores da cidadanía galega por mor da imposición do relato da Coruña elitista e paifoca de Francisco Vázquez e do extinto lobby coruñés.

A Coruña liberal, democrática, galeguista e solidaria
Dende a fundación da cidade polo rei de Galicia Afonso VIII no 1208, o Concello coruñés tentou substraela ao dominio aristocrático e eclesiástico, nunha vila de vocación mareante, artesá e comercial. Coruña desenvolveuse aberta ao mundo e aos roteiros da navegación. Mais esta vocación houbo coexistir co rol que A Coruña asumiría como capital da Administración vicerreinal española na Galicia (Capitanía Xeneral e Audiencia) que encheu a cidade de burócratas casteláns. Esta compoñente funcionarial foránea xeraría historicamente tensións a respecto da vocación de liderado galego da cidade.
A vocación democrática abrolla con forza na punxente forza do Gremio de Mareantes, na rebelión popular de Sinforiano López no 1808 ou na adhesión á revolución liberal de 1820. Na cidade xurde o galeguismo liberal e democrático de Murguía e da Cova Céltica, que mobilizou a cidade no 1893 para que Galicia non perdera a Capitanía Xeneral e fundou a Academia Galega no 1905 e a primeira das Irmandades da Fala no 1916. O enterro de Curros Enríquez no 1905 foi a demostración silente do xorne solidario, galeguista e republicano da cidadanía coruñesa.
O galeguismo coruñés comprendeu que se quería ser opción de goberno e transformación habería coordinarse co republicanismo federal que gobernaba o Concello dende fins do século XIX. Esta entente permitiu que Lois Peña Novo fose elixido primeiro concelleiro galeguista no 1922. Mentres, a CNT convertíase no principal sindicato da Coruña, practicando un unionismo integrador de galeguistas, republicanos e liberais de esquerdas e afastado da liña anarquista FAI que dirixía esta central sindical noutros territorios.
A actividade política, sindical e cultural na Coruña, xa que logo, foi dando nunha convivencia natural entre varias correntes do progresismo, do galeguismo e do republicanismo, así como entre os elementos progresistas “burgueses” e os elementos obreiros. Franco habería reprimir de xeito brutal uns e outros.
Foi precisamente a brutaldade represora da ditadura á que fixo perder as referencias a unha sociedade desartellada pola morte ou exilio dos seus mellores. Unha represión que empoleirou persoas até entón irrelevantes na vida social e económica da cidade, que medrara moi substancialmente coa repatriación de capitais de Cuba e co desenvolvemento industrial e financeiro do primeiro terzo do século XX.
Velaí as esperanzas xurdidas co goberno de coalición entre a Unidade Galega, PSOE, PCG e BNPG de Merino. Mais a experiencia foi liquidada coa maré recentralizadora xurdida no 1981 co 23-F á que a burguesía postfranquista e os seus axentes mediáticos serveron de altofalantes. Despois da longa noite de pedra Paco Vázquez, apoiado polo “lobby” coruñés, engaiolou as clases medias coruñesas cun discurso paifoco e arredista, aproveitando a crise económica e a falla de dirección da cidade.

A singularidade da Marea Atlántica
Mais a vocación democrática, solidaria e galeguista da Coruña apareceu, outravolta, coas mobilizacións organizadas por Nunca Máis na fin do 2002 e primeira metade do 2003. Liderados simbolicamente por Manolo Rivas e outros intelectuais, a Coruña cidadá e democrática encheu as rúas por ducias de milleiros, nas demostracións máis populosas da historia de Marineda.
Existía, pois, unha tradición na Coruña de entendemento progresista, de tender pontes para acadar obxectivos comúns por riba das estruturas partidistas. Malia isto, semellaba que os partidos da esquerda galeguista e estatal non entenderan a xeito ou entenderan a medias as leccións do 15-M (que tivo moi cualificada incidencia na cidade) e das europeas de 2014. E naceu na Coruña, dende estas experiencias de Nunca Máis e do 15-M un grupo de persoas, moitos deles unidos por vencellos xeracionais e de compartir o traballo social que, dende unha clave apartidista, comezou pensar esa nova Coruña. Esa nova política para A Coruña sen se someter ao paraugas da forza de moda nas TV estatais. Pensar nunha alternativa municipalista de unidade cidadá, na que os partidos cooperasen, pero non monopolizasen.
Cómpre dicir que naquel xullo de 2014 esta sensibilidade tocara moi de preto ao galeguismo e non só ás organizacións locais de Anova-IN ou Compromiso por Galicia (que o 7 de xullo propuxera publicamente unha converxencia social, política e cidadá para gañar o Concello a partires de determinados denominadores comúns), senón á propria organización do BNG. Representantes tan senlleiros do BNG coruñés como María Xosé Bravo ou o voceiro Xosé Manuel Carril partillaron nas primeiras xuntanzas e na mítica de fins de xullo na Ribeira do Cómaro, preto do estadio de Riazor onde o Deportivo libra as súas batallas na casa.
Xa que logo, a partires do chamado fundacional dos primeiros 99 asinantes, axiña foron 2.000 os cidadáns coruñeses os que adherían ao Manifesto da Marea Atlántica. Dende un propósito común de lle devolver A Coruña á cidadanía e tamén tentando nuclear unha proposta dende os denominadores comúns dunhas bases cidadás moi plurais e diversas.

O factor Xulio Ferreiro
E logo está o factor Xulio Ferreiro. A Marea Atlántica precisaba dun referente común. Os seis partidos adherentes (dende os galeguistas de Compromiso por Galicia até Podemos pasando por todos os partidos do espazo AGE) e máis o proprio grupo independente que abriu o proceso concordaron na conveniencia do profesor universitario e xurista, que resume ben os caracteres de competencia técnica e profesional, vinculación coa cidadanía e respecto pola pluralidade que precisaba a Nova Política na Coruña.
O sábado 13 de xuño Xulio Ferreiro demostrou a súa conexión coa cidadanía e a súa comodidade no contacto persoal. Dende 1981 a Coruña liberal, democrática, galeguista e solidaria non estaba representada na Alcaldía. Pero os reptos son inmediatos e as dificultades obxectivas semellan montañas.
Mais esta será outra historia. Unha nova historia que requirirá no día día de Xulio Ferreiro e da súa equipa de grandes doses de traballo, xenerosidade, competencia técnica e política, diálogo e busca dos mellores apoios e das mellores solucións.

O Reino de Galicia

A historiografía española desenvolveu, dende mediados do século XIX, unha liña de relato motivado en razóns políticas que minusvaloraba a importancia da historia de Galicia, considerada mero apéndice, primeiro de Asturias e León, despois de Castela.
No século III os romanos crearon a provincia de Gallaecia, que integraba o actual norte de Portugal, Asturias, Cantabria, León e parte de Castela, chegando a dicir Paulo Orosio a principios do século V que “cántabros e astures son parte da provincia de Gallaecia”. A primeiros do século V os suevos pactaron cos galego-romanos para fundaren o primeiro reino da historia da Europa occidental, con capital en Braga, que durou dous séculos onde se chantaron os alicerces da división parroquial do País e de moitos outros caracteres como pobo de noso.
Os árabes invadiron a Península no 711, mais nunca ocuparon Galicia, polo que a nosa historia descoñece os termos “reconquista” e “repoboación” que definiron a historia castelá. Os cronistas árabes non coñeceron un Reino de astures nin leoneses, senón o Reino de Galicia. Un Reino afortalado coa invención do corpo do apóstolo Santiago e onde os propios reis buscaron sedes na estrema oriental pouco poboada do Reino (Oviedo, León), na percura de coutar a influencia da Mitra compostelá e dos restantes bispos e condes galegos.
Fulcrais para Galicia foron os seus reis Afonso VII Raimúndez, Fernando II e Afonso VIII. Estes últimos dous reconciliaron Galicia co mar, recoñecendo as vilas de Viveiro, Baiona, Noia e A Coruña. Portugal independizouse de Galicia no 1128 e o Reino pasou ao rei castelán Fernando III no 1230. Malia que esta era unha simple unión persoal, Galicia foi xogando menos na Península e perdeu nas súas escollas contra os Trastámara no século XIV e contra a raíña Isabel a fins do século XV. Velaí a dureza da represión da Católica sobre os galegos partidarios da “excelentísima dona Xoana”. Represión que marcou a fin da semiindependencia do Reino de Galicia.
Verdade que non lles contaron sempre esta historia? Pois, con máis ou menos matices, é real e cómpre coñecela para saber de onde vimos, malia que o ministro Wert vaia arrincala outravolta nos plans de estudo que quere comúns para toda España. Unha España que foi, é e será plurinacional ou non será.

Aprendermos a historia de España

Disque os pobos que descoñecen a súa historia condenados están a repetila. Velaí un bo motivo para coñecermos a historia do noso País e da nosa contorna. E, se falamos desa realidade plurinacional chamada España ou do Estado español, cómpre coñecermos de onde vimos. Porque a historiografía oficial contounos unha pauliña, deseñada por Menéndez Pelayo e outros historiadores de quenda, que insistían moito en que nin cataláns, nin vascos nin galegos tiveran nunca Reino de seu nin foran autónomos de xeito ningún.
Esta teoría descoñece que Catalunya constituiu o nervio e referente fundamental da Coroa de Aragón, integrada polo pacto federativo entre o Principat catalán e os Reinos de Aragón e Valencia. Foron os cataláns os que conquistaron Sicilia e Sardeña e os que sobrancearon na reconquista valenciá e exclusivizaron a reconquista das Illes Balears, explicándose así que estes territorios falen variantes do catalán.
Pola súa banda, o reino de Navarra (fundado no século IX polo rei vasco Eneko Aritza) perviviu independente até o 1512 e nucleouse en torno a un eixo pirenaico-euskaldun que integraba Iparralde, Gipuzkoa e a actual Navarra.
Galicia foi a potencia hexemónica do chamado pola historiografía española reino astur-leonés. E Compostela e o camiño xacobeo déronlle sentido e contido a este reino occidental, no que os reis escolleron Oviedo e, despois, León como sedes periféricas e excéntricas que tentaban substraerse da influencia da omnipotente Mitra compostelá e da nobreza galega. Os reis galegos Fernando II e Afonso VIII repoboaron os portos e cidades de Baiona e A Coruña, reconquistaron Extremadura e sinalaron o apoxeo deste reino hexemonizado por galegos, até que a súa Coroa se uniu persoalmente á castelá con Fernando III de Castela, marcando o comezo da nosa decadencia.
Esta historia española agachouse. Até o extremo de que calquera cidadán do Centro peninsular pode pensar na irrelevancia de galegos, cataláns e vascos no proceso de conformación da historia peninsular. E dos descoñecementos sempre xurden malquerencias, tirapuxas e mesmo xenreiras.