Que Galicia xestione as infraestruturas todas

O Estado español é unha catástrofe en termos de xestión das infraestruturas viarias galegas. Catástrofe acelerada desde que no Estado non haxa xa quen lle escreba. No Goberno do Estado en Madrid, desde hai un lote de anos, hai só altos cargos e subdirectores xerais. Nada de ordenadores, elementos ofimáticos nin persoas técnicas. Só xerentes de empresas amigas no horizonte.
Velaí a grave inconveniencia de que infraestruturas fulcrais para este País como as autoestradas estatais AP-9 e AP-53 e as estradas estatais todas no seu percurso por Galicia (N-541 entre Ourense e Pontevedra, a N-120 desde Valdeorras a Vigo ou a N-VI entre Pedrafita e A Coruña, entre bastantes outras) sigan a ser xestionadas pola incompetencia do Ministerio estatal de Fomento. As Deputacións forais e máis o Goberno vasco decatáronse desta gravísima eiva estatal e xa acadaron hai tempo a transferencia das vías estatais nos treitos que decorren polo seu territorio, como en parte acadou tamén a Generalitat de Catalunya.
A incompetencia dos medios e servizos estatais canto ás estradas estatais fica ben nidia diante do desastre da N-541 ou o bloqueo á mobilidade da Coruña dunha N-VI a mantenta inoperante desde Perillo-Oleiros durante 20 anos.
Nos ferrocarrís constatamos a necesidade de nos transferir as liñas Ferrol-Ribadeo, Lugo-Ourense, Ferrol-A Coruña e A Coruña-Ourense, A Coruña-Vigo e Vigo-Ourense para podermos planificar a xeito a rede ferroviaria propia deste País e, no seu caso, o tren de proximidade que o Estado español nos negou durante 60 anos. Malia todo, é evidente que a transferencia non poderá ser efectiva se non se nos achegan os medios económicos precisos para xestionar esta rede, que a España administrativa mantén na máis dolosa inacción. O Estado español, entón, non é confiábel para xestionar os nosos camiños de ferro.
Precisamos tamén do inmediato traspaso dos nosos tres aeroportos de interese xeral (Alvedro-A Coruña, Compostela-Rosalía de Castro e Vigo-Peinador) e dos portos de interese xeral da Coruña, Ferrol, Marín, Vilagarcia e Vigo para nos desenvolver e sermos competitivos. A actual xestión aeroportuaria de AENA e portuaria de Puertos del Estado segue a eivar o desenvolvemento destas fulcrais infraestruturas. Das resultas disto o Goberno deste país nin pode nin poderá usar destas ferramentas aeroportuarias e portuarias como pancas do desenvolvemento sostíbel da Galicia do futuro.

Aproveitarmos esta oportunidade

A experiencia aprendeunos que o Estado español, goberne quen goberne, ten unha lóxica unitarizante que tende a negar a súa indubidábel plurinacionalidade e os dereitos e intereses de Galicia, canda os doutros países e territorios. Nos tempos de maioría absoluta popular e socialista avanzou a recentralización política e económica, coa rexión madrileña como principal beneficiaria (beneficio que, porén, non acadou boa parte da súa poboación). Mais nos tempos nos que PSOE e PP dependeron dos nacionalismos (1993, 1996, 2004) e, nomeadamente, da achega fulcral do nacionalismo galego (2007, 2008, 2019) afrouxa esta tendencia recentralizadora e son tempos para acadarmos certas compensacións. No 2008 Anxo Quintana (BNG) quitou un acordo polo 8% dos investimentos em infraestruturas nos orzamentos estatais, mentres no 2019 o BNG de Ana Pontón acadaba unha substancial redución das peaxes da AP 9 e o saneamento integral da ría do Burgo, na Coruña.
O president Artur Mas vén de dicir que as forzas soberanistas catalás, galegas e vascas (26/350 deputados) haberían coordinar as súas negociacións co PSOE e Sumar na xeira aberta logo das estatais do 23-X. Isto non quere dicir que as cinco forzas concorrentes (JxCat, ERC, EH-Bildu, PNV e BNG) vaian defender os mesmos obxectivos, senón que han saber partillar unha común intelixencia a respecto da oportunidade tamén común de reverter esta ferreña recentralización que vivimos desde o felipismo. Unha oportunidade que habería de se proxectar sobre o estrutural: i) ampliar competencias e blindalas, ii) garantir un financiamento autonómico abondo para os servizos públicos dos territorios todos, quitando estes recursos dos medios económicos que retén o Goberno do Estado, e iii) recoñecer institucionalmente a plurinacionalidade do Estado de xeito que as Administracións autonómica e local constituísen as únicas Administracións operantes no territorio e cara ao cidadán (“máis Galicia e menos España”).
Para o caso do noso País cómpre negociar unha axenda galega potente, estruturada en reivindicacións de infraestruturas (alta velocidade ferroviaria con Portugal, corredor ferroviario europeo de mercadorías, transferencia e progresiva gratuidade da AP 9 e da AP 53, transferencia dos portos e aeroportos de interese xeral e extinción da débeda do porto exterior da Coruña), políticas enerxética e ambiental (recoñecer a tarifa eléctrica galega e vencellar o desenvolvemento das renovábeis ao beneficio das comunidades locais galegas e do País no seu conxunto), financiamento autonómico, dando pasos de autosuficiencia cara un sistema de cota semellante ao vasco e ao navarro que garanta que primeiro recademos e despois negociemos, ampliación e blindaxe do autogoberno e recoñecemento da igualdade xurídica real entre galego e castelán. Nas vindeiras semanas iremos debullando neste espazo esta posíbel axenda galega.
A febleza do Goberno central sempre é e sempre será a nosa vantaxe. Agora hai que agardar que o soberanismo galego xogue ben as súas limitadas cartas e tente multiplicar alxebraicamente a forza dos votos recibidos diante do extraordinario da actual conxuntura parlamentaria. Cómpre aproveitarmos esta oportunidade.

Enerxía, alimentos e loxística

A grande suba do custo da enerxía e combustíbeis e máis a incapacidade da oferta industrial para satisfacer a demanda post covid-19 obriga á planificación pública a un grande esforzo cara á reindustrialización e reagrarización europea. Os dados amosan unha ruptura das cadeas globais de subministración e a necesidade de que estas sexan máis curtas e resilientes, o que de seguro se vai traducir nun incremento sostido dos custos. Velaí a necesidade de que o noso País, Galicia, mellore a súa autonomía enerxética, alimentaria e loxística para se adaptar nas mellores circunstancias á fonda remuda da economía internacional que comezamos a albiscar.
As enerxías renovábeis achegan case o 90% das necesidades enerxéticas de Galicia, que exporta máis dun terzo da súa produción enerxética global sen obter ningunha contraprestación. Os case sete millóns de madrileños non producen enerxía e viven da que nós e algún outro territorio producimos. O sistema eléctrico español baséase no caro e ineficiente transporte. Neste contexto, os esforzos do Goberno, forzas políticas e sociedade civil galega haberían orientarse a políticas globais de descentralización do consumo e achegamento do consumo á produción, ao tempo que esixir un pacto de Estado que lle garanta a Galicia retornos axeitados ao seu esforzo económico e ambiental de producir enerxía.
Da autonomía alimentaria estamos moi lonxe. Como nos aprende o economista galego Marcelino Fernández Mallo, só destinamos o 3,9% da nosa superficie á produción de alimentos fronte ao 25,6% estatal. Adicamos un 23,5% á produción animal (prados, pastos e forraxe) e case o 40% a eucalipto e matogueira. Mais, agás supostos territoriais localizados ou casos evidentes de mala xestión, seguimos dispondo de auga abonda, polo menos comparativamente con outros países. É urxente, pois, un pacto de País para deseucaliptizar esas superficies substraídas aos usos agrarios, para desenvolver políticas de reagrarización que incrementen substancialmente a nosa produción de cereais, froitas, verduras, legumes, vides e oliveiras. O que lle vai dar pulo, como explica Fernández Mallo, a un substancial incremento das industrias agroalimentarias.
E tamén é evidente a necesidade de orientar as nosas estruturas portuarias, ferrroviarias e de refino petroleiro e regasificación para o beneficio das empresas galegas, no canto de servir aos intereses das grandes empresas españolas.
Estes tres retos esixen amplos acordos de País para definir potentes e sostidas políticas de noso e moito máis autogoberno. Precisamos máis soberanía para rachar a especialización postcolonial que as elites españolas nos impoñen no prexuízo do noso propio desenvolvemento económico e do benestar da nosa cidadanía.

Disparármonos ao pé

Nesta xeira do debate da nación, PPdG e PSdeG aprobaron no noso Parlamento unha proposta contra o dereito a decidir de Galicia, pois que “o futuro colectivo da nación española corresponde a todos os españois”. Cómpre respectarmos esta proposta, porque defender Galicia como parte inseparábel da indivisíbel España é absolutamente lexítimo.
Mais cómpre analisarmos fondamente esta idea. Pactarmos unha España unida desde a igualdade de dereitos e a garantía do noso benestar sería unha boa opción, se o facemos dende a cosoberanía, pactando unha unión desde unha mestura de ferramentas de federalismo asimétrico e confederalismo. É dicir, se pactamos a unidade do Estado español no contexto da unidade europea reservándonos un amplo autogoberno que garanta plenas competencias a respecto da nosa lingua, cultura, educación, Dereito Civil, ordenamento territorial e réxime local e o control das ferramentas para o noso benestar: os portos e aeroportos todos, as políticas de promoción económica e, por riba de todo, a normativa fiscal e máis a recadación, liquidación e inspección do conxunto dos tributos todos, porque non pode haber autogoberno sen financiamento nin descentralización do gasto público sen a parella descentralización do ingreso público.
Velaí que o aprobado este día polo Parlamento amose o peor dos dependentismos amosado nunca pola nosa Cámara ao longo dos seus case 40 anos de vida. Porque a proposta aprobada non defende a unidade do Estado no contexto da Constitución de 1978. Non. O aprobado é moito máis grave, porque demite dos dereitos históricos de autogoberno recoñecidos á Galicia ao abeiro do artigo 2 en relación coa Disposición Transitoria Segunda da Constitución que, incorporados ao Estatuto, esixen que calquera modificación do marco xurídico-político galego sexa aprobada polos representantes parlamentarios do Estado e de Galicia de xeito bilateral e paccionado.
O Parlamento de Galicia vén de recoñecer que o Estado español poida decidir el só a respecto do noso futuro político, sen nos consultar ao respecto. Esta decisión conecta coa recentralización adoptada a medio da mutación constitucional material levada adiante estes anos polo Tribunal Constitucional, desnaturalizando as fórmulas bilaterais da Constitución de 1978 e do Estatuto de 1981 e deixa á intemperie ao noso País.
Confunden o cu coas catro témporas o PPdeG e o PSdeG? Queren negar o dereito ao autogoberno galego? Ou queren definir xa de vez o Estatuto como simple carta outorgada e ao autogoberno como concesión española?
Velaí que o dependentismo sexa cativo, curto de ollada e prexudicial para o noso futuro social, económico e cultural.

Nós non somos desa parroquia

O despropósito da política e do xogo das elites extractivas do Estado xera un moi grande dano ao noso País, Galicia, e á nosa cidadanía. Moi poucas veces este xogo e este dano é tan evidente como nesta conxuntura, ás portas das eleccións rexionais madrileñas do 4-M e do espectáculo irresponsábel e neglixente que están a dar as forzas políticas españolas.
No eido da dereita Cs vaise converter en extraparlamentario, mentres o futuro Goberno vaise alicerzar nunha eventual maioría absoluta do extremismo de Vox e do PP de Díaz Ayuso, cun futuro programa de goberno supremacista español, xenófobo, antifeminista e protector dos intereses dos grandes oligopolios financeiros, de distribución eléctrica e do lobby construtor-concesional do Ibex 35.
No eido da esquerda PSOE e Unidas Podemos xogan ao regarte curto e ao estéril enfrontamento mediático coa dereita española, mercándolle mentres o seu discurso nacional, territorial e de liberdades democráticas, esfarelando deste xeito as oportunidades que se abriron coa maioría de ianvestidura de xaneiro de 2020. Até para cumprir o Estatuto de Euskadi e lle transferir os cárceres a Euskadi (pensen que entre PNV e EH Bildu Sánchez e Iglesias obtiveron 12 deputados) tiveron que demorar ano e medio.
Galicia e a cidadanía galega non teñen amigos nin inimigos. Teñen intereses. E estes son bastante contraditorios cos do conxunto do Estado español, pois que só achegamos un 5,5% do PIB e un 5,1% da poboación estatal e os sectores estratéxicos para Galicia son prescindíbeis para o Estado. Xa que logo, os nosos intereses protéxense, no político-institucional, desde a afirmación e ampliación do noso autogoberno e máis o recoñecemento do noso dereito a decidir. A nosa soberanía, se a prefiren como definición. No económico desde a defensa dos intereses da empresa galega (o que quere dicir que nos deixen producir e rematar na Terra os procesos produtivos, nomeadamente os agrogandeiros, mar-industria e enerxéticos), da nosa soberanía enerxética (o que quere dicir tarifa eléctrica propia, por ser nós os que fornecemos de electricidade a Madrid sen compensación ambiental ningunha) e da nosa xestión integral das infraestruturas aeroportuarias, portuarias e viarias. E, no psicolóxico, ollando cada vez menos a esa lamaceira capitalina de políticos estatais de falas e acenos macarras e máis cara aos eixos cantábrico e atlántico, cara Portugal e a lusofonía, Europa e o mundo todo. De certo que en todos estes ámbitos están xestionando regular ou bastante mal as necesidades presentes, mais teñen un sentidiño cívico que falta nos que mandan de verdade no Estado.
Fronte a unhas elites extractivas que despoboaron Castela e van camiño de despoboar o Estado, fronte ao lobby do palco do Bernabeu, fronte á leria nunca interrupta do duopolio televisivo e dos xornais de Madrid, nós temos que mirar polo noso. Porque nós non somos desa parroquia.

Precisamos marcos mentais propios

No primeiro semestre do 2020 a rebaixa do valor das mercadorías nos cinco portos galegos de interese xeral abaneou entre o case 7% de Vigo e o case 15% de Ferrol. Estes portos seguen a ser xestionados polo Estado, cun único réxime xurídico e tarifario que impide o desenvolvemento das potencialidades portuarias galegas, porque somos centrais xeograficamente e haberíamos ser o grande “hub” portuario entre a Canle de Panamá e o Leste americano cos portos europeos do Mar do Norte. Velaí que precisemos dun novo marco mental, que mire Galicia como central e non periférica. E dun novo marco institucional, que pase pola transferencia da competencia á Xunta e pola conexión ferroviaria co Eixo Atlántico con Portugal e co Corredor Europeo de Mercadorías.
Tamén precisamos un marco mental de noso no que atinxe ás comunicacións ferroviarias. Portugal vén de dicir que non lle interesa conectar por alta velocidade Lisboa con Madrid, senón que prioriza o eixo Lisboa-Porto-Vigo-Compostela-Coruña-Ferrol. Velaquí o futuro, canda a conexión co Corredor de Mercadorías cara Europa, aproveitando o porto seco de Monforte.
Precisamos tamén un novo marco mental para o turismo galego, que habería transformarse substancialmente para a revolución postcovid que ha vivir o sector. Unha revolución que require da transferencia dos aeroportos ao Poder Galego para evitarmos competencias entre ananos. Este novo marco mental habería definir unha oferta de turismo deportivo, monumental, gastronómico e ecolóxico, facendo Marca-País e aproveitando todos os recursos turísticos que o turismo-masa do Xacobeo non entende.
Precisamos tamén marcos mentais de noso na esixencia dun regulamento enerxético que nos compense tarifariamente pola nosa vitalidade produtora, permitindo atraermos nova industria e compensarmos ás comunidades locais prexudicadas polos custos ambientais e paisaxísticos xerados pola produción enerxética.
Precisamos dun novo relato fiscal, que entenda que somos superavitarios na nosa achega impositiva o Estado e que precisamos da capacidade de regularmos, recadarmos e xestionarmos os nosos tributos. E dun novo marco financeiro, que reinvista no noso País o excedente de aforro que producimos desde 2012 por mor da substancial liquidación do noso subsistema financeiro.
Precisamos, en último de contas, de marcos mentais que rachen coas actitudes dependentistas a respecto do Estado centralista. Tamén na reivindicación da lingua e cultura como centrais nunha Galicia moderna e dunha historia -a nosa real- propia, que nos fai merecentes dun lugar de noso no concerto das nacións europeas

Esquecermos o dependentismo

Os principais problemas que mancan o desenvolvemento socioeconómico galego son problemas derivados da falla de poder político de Galicia.
Velaí a produción de enerxía. Producimos un 35-40% máis de enerxía eléctrica da que consumimos, da que non tira beneficio ningún, ao se lle exportar a territorios de alto consumo e ningunha produción, como a rexión madrileña. Enerxía suxeita a unha tarifa igual para todo o Estado que impide atraermos novos investimentos industriais e atender a nosa empresa electrointensiva. Aínda por riba aturamos os custos ambientais e paisaxísticos da produción enerxética.
Galicia produce este exceso de enerxía sen poder intervir na autorización de novas instalacións produtoras desde 2013 (polo que non pode beneficiar, como beneficiaba o Plan Eólico do BNG no 2007, aos proxectos industriais a desenvolvermos no País). E mesmo pódenselle impor ás propiedades da terra expropiacións a baixo prezo para que as grandes distribuidoras eléctricas españolas produzan nova enerxía. Colonialismo enerxético.
Temos tamén os investimentos estatais en infraestruturas terrestres. Madrid amoreou case o 45% de todos os investimentos estatais en obras públicas entre 1988 e 2018. Desde a radialidade de seis vías tracexada polo primeiro rei borbónico, Filipe V, no 1720, até o de agora a estratexia de comunicacións por estrada e camiño de ferro no Estado foi radial. Das resultas deste desaquelado deseño non temos garantidos os nosos principais obxectivos estratéxicos viarios: os portos e as suas conexións ferroviarias e os eixos ferroviarios atlántico (Ferrol/A Coruña-Lisboa) e cantábrico (Galicia-Euskadi), que son os vitais para a nosa vocación marítima e europea, grande hub portuario cara Norteamérica/Caribe e a canle de Panamá. As peaxes da AP-9, que comunica o territorio atlántico onde mora o 70% da poboación do País, medran mentres as principais ciudades castelás e andaluzas comunícanse por autovías libres da peaxe.
E cumpriría ollar cara ao espolio fiscal galego. Os economistas Xosé Díaz e Xavier Vence teñen amosado unha e outra vez que o déficit fiscal galego entre o custo dos servizos prestados na Galicia pola Administración galega e a do Estado e o que recadamos é duns 4200-4300 M€/ano. Alén diso, o Estado só distribúe un 3,2% dos fondos locais, cando nos cumpriría por poboación un 5,5%. A mesma porcentaxe que nos cumpriría nos fondos territorializados Next Generation EU, nos que só recibiremos o 4,4%.
Logo o dependentismo non interesa, senón decidirmos o noso futuro. Sen dereito a decidir non pode haber prosperidade.

Un bo trato para Galicia

Artigo publicado en Luzes o 15 de xaneiro de 2020. A versión orixinal pode consultarse aquí.

Dicía Lord Palmerston que os países non teñen amigos nin inimigos, senón intereses. Galicia como vello país europeo non constitúe ningunha excepción exótica. Na negociación do pacto de investidura do socialista Sánchez Pérez-Castejón o BNG tivo dous acertos importantes:
1. Primeiro amosar unha rapidez de reflexos pouco común na historia recente dunha organización moitas veces pexada pola falla de capacidade para decidir coa inmediatez que esixen uns nosos tempos máis gasosos que líquidos. O venres 3 de xaneiro coñecíase o veto dos cántabros do PRC e a posibilidade certa do voto en contra da deputada canaria Ana Oramas (CC). O BNG acadou ese serán uns acordos sobre unha axenda moi mallada xa nas negociacións de semanas anteriores, malia que até o tremor de pernas socialista desa sexta feira había moitas propostas galegas pouco asumidas aínda polos de Ferraz.
2. Despois, priorizar unha axenda galega de intereses nacionais absolutamente nacional e interclasista. No informativo Bos días da TVG, o mércores 8, tanto o presidente da Confederación de Empresarios de Pontevedra (CEP) como o secretario xeral nacional de CC.OO.-Galicia coincidiron nas súas prioridades sociais e estas eran as pactadas polo BNG para investir a Sánchez o venres 3. O BNG priorizou os intereses nacionais (tamén das maiorías sociais) sobre os de clase, e amosou un fondo coñecemento dos problemas sectoriais do país para efectivizar as medidas precisas para a posta en marcha da axenda.
Malia estas positivas realidades, a complexidade da formación das maiorías, os distintos intereses territoriais e sociais en xogo e a demostrada falla de sentido común (nomeadamente agravada dende as eleccións de 2015 até de agora) das esquerdas españolas coaligadas no novo Goberno, poñen en risco o cumprimento minimamente satisfactorio desta axenda e esíxelle ao BNG unha actitude vixiante e externa («eéste non é o noso Goberno» dixo no debate de investidura o deputado do BNG Néstor Rego), ben afastada das adhesións de partidos que non partillan no novo Goberno, como Más País, Compromís e mesmo Nueva Canarias.

Ampliarmos o autogoberno
No eido dos acordos concretos o pacto dispón transferir a totalidade de competencias pendentes no Estatuto (sic; o que cómpre transferir son os medios e servizos adscritos, pois a competencia perténcelle a Galicia dende a aprobación do Estatuto) e mais as competencias estatais reclamadas consensuadamente polo Parlamento no pasado.
Poucas cousas ilustrarán máis a lóxica trampulleira do unionismo que a constatación desta realidade: España leva incumprindo a lei con Galicia 39 anos!! Sectores da actividade pública atribuídos ao poder galego en virtude do Estatuto de 1981 están aínda retidos polo Estado. Son, basicamente, as materias acordadas polo vicepresidente Anxo Quintana co Goberno do Estado na Comisión Mixta de Transferencias I(CMT) de decembro de 2008, e que foron inmediatamente arrumbadas no esquecemento por Núñez Feijóo e o responsábel sectorial Rueda Valenzuela. Nomeadamente museos, arquivos e bibliotecas de titularidade estatal (xa xestionados autonomicamente), xestión de bolsas de estudo e Inspección de Traballo.
Mais tamén se reflicte a transferencia de competencias estatais que foran obxecto no pasado de reivindicación consensuada dende o Parlamento de Galicia. Esta cláusula é susceptíbel de activar a transferencia ou delegación estatal, vía lei orgánica, ao abeiro do artigo 150.2 da Constitución, de competencias moi importantes. Dende logo, o tráfico e seguranza viaria (coa atribución da Policía de Tránsito) e a xestión da AP9, porque estas foron obxecto de cadansúa proposición de lei, aprobada por unanimidade polo Parlamento de Galicia. Rexeitada polo Congreso, no caso do tráfico, e caducada nesa cámara no caso da AP9. Mais na CMT deseñada no noso Estatuto, partillan cadansúa representación dos grupos parlamentarios todos do Pazo do Hórreo. Velaí que toda proposta de Galicia no pasado en sede de CMT (conselleiro Pita co ministro Sevilla (2004), vicepresidente Quintana co ministro Sevilla (2006), vicepresidente Quintana coa ministra Salgado (2007 e 2008) poida interpretarse, para os efectos do pacto de investidura, como «competencias que foron obxecto de consenso no Parlamento galego». Son os supostos do salvamento marítimo, o ordenamento do litoral e xestión do dominio público marítimo-terrestre e da bacia Miño-Sil, a ordenación do sector pesqueiro en augas exteriores, a meteoroloxía e os institutos estatais de investigación mariña na Galicia.
En calquera caso, pactouse que sexa na bilateralidade da CMT onde se concreten os procesos correspondentes, prevéndose convocar este órgano no actual primeiro trimestre de 2020. Todo isto no horizonte do pulo «…ás reformas necesarias para adecuar a estrutura do Estado ao recoñecemento dos sentimentos nacionais de pertenza…», garantíndolle a Galicia o mesmo status que Catalunya e Euskadi, no suposto de calquera modificación futura da estrutura territorial do Estado.

Infraestruturas básicas, ambientais e produtivas
Canda a transferencia prevista para o 2020 da AP-9, e mais a gratuidade do treito Vigo-Redondela, prevé garantírselles aos usuarios un mínimo do 100% da peaxe de retorno no caso de usuarios (tanto consumidores como profesionais) recorrentes. Subvención que habería fornecer a Administración do Estado tras a aprobación dos Orzamentos de 2020.
No eido das infraestruturas ferroviarias está prevista a modernización dos treitos A Coruña-Ferrol, Vigo-Raia portuguesa, FEVE Ferrol-Xixón e Ourense-Lugo, a conexión ferroviaria dos portos exteriores de Ferrol e A Coruña e a garantía orzamentaria para a ampliación do Corredor Atlántico europeo co itinerario A Coruña e Vigo-Ourense-León.
Tamén se contempla o reactivamento da dragaxe e recuperación da ría coruñesa do Burgo, a reversión e ulterior recuperación dos terreos de ELNOSA en Pontevedra e mais o traslado da planta de ENCE.
Capítulo importante é o da compatibilización da transición enerxética coas necesarias compensacións sociais e territoriais. Albíscase a incorporación das centrais térmicas das Pontes e Meirama-Cerceda ás estratexias de reindustrialización das rexións mineiras, en igualdade de trato cos procesos até o de agora privilexiados de Aragón, Asturies e Castela e León. E infírese a participación dos sindicatos máis representativos do país nos órganos de supervisión da transición enerxética.
Así mesmo, ocupa un lugar privilexiado no acordo de investidura o Estatuto de Empresas Electrointensivas, coa finalidade de diminuír a factura eléctrica destas coa esixencia correlativa de investimentos destinados ás empresas para reducir o impacto ambiental e ampliar o emprego directo. Garántese tamén aquí a participación dos sindicatos máis representativos de Galicia. E recóllese o estudo dunha futura compensación tarifaria para todos os consumidores dos países produtores de enerxía, como Galicia.
Cómpre salientar tamén os compromisos dunha axenda reindustrializadora, con nomeada atención á industria naval, a participación do Estado no 50% dos custos do sistema de dependencia (prevista legalmente dende 2006 e nunca cumprida) e mais a creación de Xulgados de Violencia contra a Muller en Compostela, Lugo e Ourense.

Un bo trato
Tendo en conta as circunstancias da negociación, e o único voto que achegaba o BNG a avaliación do pacto ha ser positiva. Sen dúbida ningunha é un bo trato.
Mais é sabido que as persoas máis semellantes aos españois de dereitas son os españois de esquerdas. O PSOE, nomeadamente, ten unha dinámica moi característica de atender cando precisa dun e esquecer os seus compromisos cando xa non lle cómpre. Os compromisos adquiridos precisarán da súa execución, actualización e seguemento, nomeadamente na negociación da lei de Orzamentos de 2020 e posteriores. Para isto precísase dun BNG inequivocamente na oposición construtiva, representando intereses nacionais e interclasistas e alleo á dinámica dunha coalición progresista de goberno que constitúe, simplemente, un mal menor. Moito menor, si. Mais, de todos os xeitos, un mal menor.

Galicia 2020: superarmos o dependentismo

O unionismo en Galicia (chamado historicamente españolismo) desenvolveu sempre un discurso da dependencia. Galicia sería un país de economía e xentes atrasadas, que habería atopar apaños de subsistencia na emigración, na subordinación paifoca (as nosas elites colleron torcicolo de tanto ollar cara Madrid) e na esmola ou “solidariedade” estatal. Curtos períodos de relativa liberdade e aprezo polo propio, como o primeiro terzo do século XX ou a autonomía galega, nomeadamente os gobernos autonómicos tripartito (1987-1990) e de coalición BNG-PSdeG (2005-2009), amosaron que Galicia non era un país pobre, senón empobrecido pola súa dependencia política e económica a respecto duns intereses de Estado sempre alleos aos intereses galegos. Conectados, primeiro ás tradicionais oligarquías latifundistas castellanoandaluzas e, despois, ao capitalismo castizo xerado polo franquismo e enfortalado polas privatizacións felipistas e aznaristas.
A recentralización económica operada dende o aznarato (1996-2004), reactivada polo recorte de marxes da Grande Depresión e os case once anos de goberno de Núñez Feijóo, radicalizaron esta dependencia, até o ponto de impediren as posibilidades de desenvolvemento da burguesía produtiva galega (velaí o caso do eólico), desfaceren o noso subsistema financeiro (Caixas, Bancos Pastor e Gallego) e de prescindiren progresivamente, ao tempo, da intermediación subordinada da burguesía galega máis dependente. A obsesión das elites españolas pon barreiras á globalización europea e desmonta calquera política autonómica e local eficaz para reter parte do mercado e da contratación pública ás empresas de capital galego.
Velaí que sexa fulcral, neste 2020 electoral, que os sectores produtivos e as forzas políticas galegas que poden xerar a remuda no Goberno deste país sexan conscientes da emerxencia na necesidade de despregarmos novas políticas que troncen de vez este suicidio dependentista. Políticas de reactivamento industrial e empresarial, de potenciación das novas tecnoloxías e I+D+i, de autoxestión portuaria, aeroportuaria e das nosas estradas e ferrocarrís, de uso do déficit e da débeda pública como pancas de desenvolvemento sostíbel. Políticas soberanas que garantan o uso da nosa enerxía a prol da nosa industria e un modelo de desenvolvemento eficaz do medio rural. Políticas de financiamento baseadas na autoxestión e recadación tributaria. Políticas de promoción exterior que poñan en valor a nosa posición xeoestratéxica nas canles de comunicación marítima Europa-América.
Ducias de milleiros de persoas de distintos sectores políticos e clases sociais partillan esta análise. O benestar futuro da cidadanía galega depende de superarmos o dependentismo.

Utilidade do autogoberno

É preciso influírmos en Madrid e Bruxelas cunha representación parlamentaria de noso e máis facendo lobby. Aló adóptanse decisións fulcrais para a nosa economía e benestar e máis asígnanse moitísimos recursos económicos. Galicia ten que estar aló onde se adopten esas decisións para defender os intereses da nosa xente. Uns intereses que non adoitan ser relevantes para o Estado nin para a UE. Velaí o problema da industria electrointensiva (Alcoa, Ferroatlántica ou Megasa) ou as recorrentes crises dos sectores leiteiro ou naval.
Mais con ser tan importante a presenza galega neses foros, máis importante é o autogoberno como instrumento para facermos xestión transformadora e construírmos unha economía solvente e sostíbel que sexa quen a xerar emprego de calidade e eficientes servizos públicos que garantan o noso benestar.
O marco xurídico-político español impón as provincias, interfire na gobernanza e autonomía dos nosos concellos e nos asigna só o 3% dos recursos estatais para as Administracións locais, cando representamos máis do 5% da poboación do Estado (perdemos así 600 M€/ano). Acadarmos competencias exclusivas e excluíntes na organización territorial e réxime local permitiría suprimirmos as provincias, liquidando unha onerosa estrutura de Plenos, Presidentes e Subdelegacións do Goberno do Estado. Permitiría artellarmos un mapa territorial baseado nas áreas urbanas e na comarcalización funcional que consorciase os principais servizos entre os concellos da área próxima. Un mapa territorial que acompañase unha mellor asignación de recursos e servizos para xerar benestar. Cos 600 M€/ano máis que nos cómpren por poboación.
Que dicir dos cinco portos de interese xeral galegos! Tan privilexiados no eixo Canle de Panamá-USA-Europa e tan vencellados á desaquelada xestión centralista de Madrid. Coa transferencia destes portos pode ser revertida a magoante situación actual, na que o porto de Leixões duplica o tránsito de contedores dos cinco portos galegos de xestión centralista. E os tres aeroportos! Un sistema aeroportuario galego mellorará o turismo extracontinental e mesmo europeo arredor da Labacolla e aquelará as necesidades de mobilidade de Inditex, PSA e moitas outras empresas arredor de Peinador e Alvedro.
Cumpriría seguirmos coas competencias en política de promoción industrial, Banca Pública, política tarifaria enerxética, salvamento marítimo ou orde e seguranza públicas e tantas outras. Mais a conclusión é ben nidia: só con máis autogoberno Galicia xerará no futuro máis benestar e unha economía abastada e sostíbel.